Bądź jak monsieur Picasso – swobodny i nagi

Mały człowiek w koszulkach w paski, luźnych marynarkach, berecie, samych spodniach, a czasem tylko w majtkach… To, co wyłania się z niezliczonych zdjęć, przedstawiających Picasso, na pierwszy rzut oka, wydaje się pozornie niechlujnym, improwizowanym obrazem. Ale odkrywanie modus operandi garderoby artysty, jest równie interesujące, jak odkrywanie jego sztuki. Przez 16 lat Picasso polegał na wprawnych rękach swojego osobistego stylisty i jednego z najbliższych przyjaciół, krawca Michele Sapone. Sapone nie ograniczał się jednak tylko do ubierania Picasso. Tworzył i szył przeznaczone dla niego ubrania, starając się uchwycić wszystkie złożone oblicza trudnego charakteru artysty.

Mały model, wielki artysta

Pierwszym projektem, który Michele stworzył dla Picasso, były spodnie „à la Courbet” (hołd dla „Autoportrait Au Col Rayé” Gustave’a Courbeta). Artysta pokochał je tak bardzo, że stały się jego mariażem, który doprowadził Sapone do stworzenia co najmniej kolejnych 200 spodni, stu kurtek i wielu płaszczy. Inne projekty ubrań Picasso, obejmowały koszule w stylu kubistycznym (nosił je tylko prywatnie) oraz stroje, które często wydłużały optycznie jego drobną sylwetkę (miał 165 cm wzrostu). Ubrania Sapone były niezwykle charakterystyczne. Picasso to mały model – powiedział magazynowi Time w 1971 roku – uszyłem mu aksamitne szaty, kilty, kurtki… Zapewniam, że nosi je z majestatem.

picasso Michael Sporne
Picasso i Michele Sapone

Francuski beret, bretońskie paski

Pablo Picasso kochał paski, marynarskie koszule i francuskie berety. Na wielu zdjęciach ma na sobie jeden ze swoich charakterystycznych topów w bretońskie paski, element ubioru, który scharakteryzował go jako osobę publiczną. Przez całe życie nosił beret, tworząc sylwetkę, która była prawie tak rozpoznawalna, jak kapelusz i fajka Jacquesa Tatiego. Picasso był znany również z noszenia różnych innych nakryć głowy – od peruwiańskich czapek na drutach, słomianych kapeluszy po Homburg, ale to beret, często pojawiający się na jego obrazach, był znakiem rozpoznawczym. Kiedy w latach 50. wystawiał swoje prace w Instytucie Sztuki Współczesnej w Londynie, pracownicy znajdowali jego zagubione berety częściej niż jakikolwiek inny przedmiot osobisty.

Od artysty do dżentelmena

Życie Picassa jest tak barwne i wieloznaczne jak studiowanie mitologii. Jemu nie wystarczało odrzucanie wyidealizowanego pojęcia piękna i wygnania konwencjonalnych perspektyw. I tak jak Picasso wyrobił sobie “markę” przez pryzmat kubizmu, tak samo stworzył wyjątkową tożsamość, przez pryzmat swojej garderoby. Zabawny i niemal krótkowzroczny w swojej stylistycznej konsekwencji – bretońskie swetry i koszulki polo, sztruksy i spodnie w kratę, potwierdzają, że był jednym z bardziej „nienormalnych” liderów stylu swojego pokolenia.

Ale nie chodzi tylko o bretoński styl. Picasso rozumiał, czym jest publiczne kreowanie swojego wizerunku. Przez całą karierę robił wszystko, żeby podkreślać swoją osobowość, często manipulując wizerunkiem. W środku tyran z ogromnym ego, wykorzystywał swoją zewnętrzną figlarność, pokazując światu inną twarz, niż tą z której był znany. Jednym ze sposobów, w jaki to robił, było to, co nosił. Na przykład, kiedy latem, 1919 roku w Londynie, projektował scenografię i kostiumy do spektaklu Ballet Russes. Zmienił styl z frywolnego artysty na eleganckiego, poważnego, angielskiego dżentelmena. Na jednym ze zdjęć, wówczas 37-letni Picasso, ubrany jest w typowy angielski trzyczęściowy garnitur, a włosy ma starannie ułożone z przedziałkiem z boku. Inna fotografia przedstawia artystę ubranego w trzyczęściowy garnitur, uzupełniony o melonik, fajkę i laskę.

Pablo and Olga Picasso outside the Alhambra Theatre Leicester Square London 1919
Pablo i Olga Picasso przed Alhambra Theatre Leicester Square, Londyn 1919

Projektant własnego wizerunku

Sława Picassa rosła wraz z rozwojem fotografii. Szybko stał się najczęściej fotografowanym artystą w latach 50.-60. Zwykle grając przed obiektywem, jak gwiazda filmowa lub kandydat do partii politycznej. Często robił miny, zakładał sztuczne wąsy, okulary lub kowbojski kapelusz – wrodzony narcyzm? Alfred H Barr Jr, pierwszy dyrektor Muzeum Sztuki Nowoczesnej, powiedział w 1956 roku: Patrząc, jak jest fotografowany, można odnieść wrażenie, że zachowuje się tak samo, jak wtedy, gdy przyjmujesz, marnujących Twój czas gości. Wydaje się, że porusza go przede wszystkim głęboka uprzejmość, a nie próżność. Ale jego styl był też sposobem na wykorzystywanie sławy i zwracania na siebie uwagi, dlatego w charakterystyczny dla siebie sposób, przyjął wygląd człowieka, który lekceważy konwenanse. Nikt, kto nie chce być niezauważonym, nie założy kożucha, jaskrawoczerwonych spodni, dwukolorowych butów i różowego krawatu…

Wiele ubrań, które Picasso kupował dla siebie, służyło mu do przebierania się na okazjonalne pokazy kostiumów, które organizował po długich lunchach. Posiadał dziesiątki peruk, szalików i cylindrów. Fotografował też siebie w dziwnych strojach, togach, koronie faraona lub w sombrero. We wrześniu 1914 roku, na jego prośbę, francuski artysta Georges Braque, zrobił mu zdjęcie w mundurze armii francuskiej. Dla Picassa jego życie było pretekstem do zabawy, okazją do stworzenia mitu samego siebie i sposobem na podkreślanie kierunku swojej sztuki.

Nieskrępowana nagość

Ale najlepiej Picasso czuł się topless. Na wielu fotografiach Edwarda Quinna, który fotografował go aż do śmierci, malarz je, pije, maluje, stoi dumnie… często półnago (i prawdopodbnie też nago). Pewny i dumny ze swojej seksualności, tak bardzo, jak w nią wierzył. W kalejdoskopowej liczbie książek o malarzu, raz po raz, pojawiają się wzmianki o jego zamiłowaniu do „skąpego ubierania się”. Jak również wybieraniu otoczenia i domów wakacyjnych, w których mógł się ubierać tak nieformalnie, jak tego chciał, czyli najczęściej nago.

Picasso “używał” ubrań w taki sam sposób, w jaki wykorzystywał swoją sztukę. Dając nam możliwość dostrzeżenia czegoś innego, niż to, w co wierzy umysł. Jego najbardziej wymownym obrazem jest krótki film nakręcony w schyłkowych latach jego życia. Materiał, przedstawiający Picasso, malującego obraz, został zaprezentowany na wystawie “Picasso and Paper” w 2020 roku. W filmie artysta jest, co nie powinno nikogo dziwić, swobodny i półnagi.

8 kwietnia 2023 roku, przypada 50. rocznica śmierci Pablo Picasso.

Dziękujemy, że przeczytałeś ten artykuł. Dołącz do nas na Google News, Facebook i Instagram, włącz powiadomienia push. Zostań z nami!

Dołącz do nas lub napisz